เรื่องโดย  ฐิติพร โยทาพันธ์ Team Content www.thaihealth.or.th

ข้อมูลจาก “ถอดบทเรียน 1 ปี กับโครงการพัฒนาพื้นที่ชายหาดบางแสนให้เป็นพื้นที่ท่องเที่ยวต้นแบบส่งเสริมการลดปัจจัยเสี่ยงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และยาสูบ” ณ หาดบางแสน ต.แสนสุข อ.เมืองชลบุรี จ.ชลบุรี

ภาพโดย ปารมี ขันธ์แก้ว Team Content www.thaihealth.or.th และแฟ้มภาพ

หากคิดถึงสถานที่ท่องเที่ยวใกล้กรุงเทพฯ ที่ใคร ๆ หลายคนโปรดปราน ขับรถไปไม่ไกล เดินทางสะดวก มีแหล่งอาหารทะเลอร่อย ร้านอาหาร คาเฟ่ ร้านกาแฟมีมุมให้ถ่ายรูปสวย ๆ มากมายให้เหล่านักท่องเที่ยวได้พักผ่อนหย่อนใจ ก็คงจะต้องยกให้ “ชายหาดบางแสน” เป็นอันดับต้น ๆ

ถ้าย้อนกลับไปหลายปีก่อน หลายคนอาจเคยเห็นชายหาดบางแสนที่เต็มไปด้วยขยะ น้ำทะเลสีขุ่น ไม่น่าเล่น เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่เต็มไปด้วยปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ ทั้งเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และบุหรี่ แต่หลังจากที่ประเทศไทยต้องเผชิญกับวิกฤตโควิด-19 ทำให้หลายสิ่งต้องเปลี่ยนไป การท่องเที่ยวก็ต้องแปรผันตามไปด้วย เป็นเวลากว่า 1 ปี แล้วที่เทศบาลเมืองแสนสุข ร่วมกับ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ สสส. และสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (นิด้า) ร่วมกันพัฒนาชายหาดบางแสนให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวต้นแบบปลอดภัย ลดปัจจัยเสี่ยง ภายใต้ชื่อกิจกรรม  “ปอดสะอาด ตับแข็งแรง ใจแสนสุข ณ หาดบางแสน”

เพื่อยกระดับชายหาดบางแสนให้เป็นโมเดลต้นแบบพื้นที่ท่องเที่ยวสร้างสุขภาวะ ลดปัจจัยเสี่ยง ป้องกันโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) ผลจากการทำโครงการ ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่ดีหลายด้าน ชายหาดบางแสนได้ฟื้นฟูสภาพแวดล้อมให้กลับมาดีขึ้น น่าท่องเที่ยวอีกครั้ง

นางสาวรุ่งอรุณ ลิ้มฬหะภัณ ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนการควบคุมปัจจัยเสี่ยงทางสังคม สสส. กล่าวถึงผลการดำเนินโครงการในปีที่ผ่านมาว่า เป็นเวลากว่า 1 ปีแล้ว ที่ สสส. เทศบาลเมืองแสนสุข และสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (นิด้า) ได้เข้ามาร่วมพัฒนาชายหาดบางแสนให้มีความปลอดภัยยิ่งขึ้นจากปัจจัยเสี่ยงเหล้า บุหรี่ พัฒนาให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวต้นแบบสุขภาวะ ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางดีหลายด้าน พบว่า ทั้งผู้ประกอบการ ผู้ค้าและนักท่องเที่ยวให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี จากการทำโครงการนี้ยังมีส่วนในการให้ความรู้ สร้างความเข้าใจในเรื่องของการท่องเที่ยวที่ปลอดภัย ลดปัจจัยเสี่ยงให้กับนักท่องเที่ยวด้วย

“ตลอดเวลา 1 ปี ของโครงการ จะเห็นว่าชายหาดบางแสนมีการจัดการที่ดีมากขึ้น จัดสถานที่นั่งพักผ่อนให้เป็นระเบียบ หาดบางแสนสะอาดน่านั่งมากขึ้น น้ำทะเลใส มีการจัดสถานที่สูบบุหรี่ที่ห่างไกลจากบริเวณที่มีผู้คนนั่งพักผ่อน ทำให้นักท่องเที่ยวลดการสัมผัสควันบุหรี่มือสอง มีการจัดระเบียบร้านค้า และไม่อนุญาตให้ตั้งวงดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิดบริเวณชายหาด ในส่วนนี้ก็ช่วยลดการเกิดการทะเลาะวิวาทในกลุ่มนักท่องเที่ยว ในตอนนี้แทบไม่เห็นเลย ก็นับว่าโครงการประสบความสำเร็จในระดับหนึ่ง และจะมีการต่อยอดต่อไปในสถานที่ท่องเที่ยวสาธารณะอื่น ๆ เพื่อยกระดับให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวปลอดภัย ลดปัจจัยเสี่ยง สร้างสุขภาวะที่ดีให้กับนักท่องเที่ยว” นางสาวรุ่งอรุณ กล่าว

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เกศรา สุกเพชร อาจารย์สาขาอุตสาหกรรมบริการและการท่องเที่ยว คณะจัดการท่องเที่ยว สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (นิด้า) กล่าวว่า 1 ปี ที่ทำโครงการ เราได้เห็นความเปลี่ยนแปลงในหลาย ๆ เรื่อง ประกอบกับทางเทศบาลเองก็มีนโยบายในเรื่องการลดปัจจัยเสี่ยงด้วยและให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี ซึ่งก็ได้คุยกับทาง สสส. คือเรื่องของการทำให้ชายหาดบางแสนแห่งนี้มีการขายหรือการบริโภคแอลกอฮอล์หรือยาสูบให้สอดคล้องกับตัวของกฎหมายที่มีอยู่ จากการทำโครงการ มีผู้ค้ากว่า 2,000 รายที่เข้าร่วมโครงการ และเห็นการเปลี่ยนแปลงในด้านอื่น ๆ ไม่ว่าจะเป็นการจัดพื้นที่ให้เป็นระเบียบ การจัดที่สูบบุหรี่ ควันบุหรี่ลดน้อยลงมาก

“สิ่งที่เรามาช่วยก็คือ เรื่องของการสร้างความตระหนักของคนในพื้นที่ เราจำเป็นที่จะต้องให้ความรู้กับทางผู้ค้า และทำความเข้าใจระหว่างผู้ค้ากับนักท่องเที่ยว ให้มีความปลอดภัยมากขึ้น อุบัติเหตุลดลง ล้วนเป็นผลพวงจากการที่ผู้ค้าเข้าใจ ตรงนี้ที่เรามองว่าดีขึ้น ผลต่าง ๆ ที่ได้ก็สอดคล้องกับการทำงานด้านการลดปัจจัยเสี่ยงที่ สสส. พยายามผลักดันให้เกิดขึ้นอีกด้วย” ดร.เกศรา กล่าว

ด้าน นายณรงค์ชัย คุณปลื้ม นายกเทศมนตรีเมืองแสนสุข กล่าวว่า “การเปลี่ยนแปลงของชายหาดบางแสนจะเกิดขึ้นไม่ได้ หากไม่ได้รับการสนับสนุนและร่วมมือจาก สสส. และนิด้า ที่เข้ามาร่วมพัฒนาให้ชายหาดบางแสนเป็นพื้นที่ท่องเที่ยวสาธารณะต้นแบบในด้านความปลอดภัย ลดปัจจัยเสี่ยง เป้าหมายต่อไปคือพัฒนาให้บางแสนเป็นโมเดลสถานที่ท่องเที่ยวต้นแบบด้านการจัดการปัจจัยเสี่ยงต่อไปให้ดียิ่งขึ้น” นายณรงค์ชัย กล่าว

บางแสนโมเดล ท่องเที่ยววิถีใหม่ มีอะไรบ้าง

1. สร้างความเข้าใจในข้อปฏิบัติและกฎหมายว่าด้วยการห้ามจำหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในพื้นที่สาธารณะให้กับพ่อค้า แม่ค้า และผู้ประกอบ

2. มีจุดคัดกรองก่อนเข้าชายหาด

3. ชายหาดปลอดบุหรี่ สำหรับผู้ที่สูบบุหรี่ เทศบาลจัดสถานที่สูบบุหรี่ไว้ให้ด้านนอกชายหาด มีการจัดตู้สูบบุหรี่ให้ 3 ตู้ ตลอดแนวชายหาด

4. จัดโซนพื้นที่บางส่วนให้กับประชาชนได้นั่งพักผ่อน โดยไม่ต้องเช่าโต๊ะนั่งริมหาด

5. มีเสียงตามสายประชาสัมพันธ์เป็นระยะในการรณรงค์และขอความร่วมมือนักท่องเที่ยวไม่สูบบุหรี่ หรือดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์บริเวณชายหาด ตลอดทั้งวัน

6. มีป้ายรณรงค์ห้ามสูบบุหรี่ ไม่ดื่มแอลกอฮอล์ ประชาสัมพันธ์ในบริเวณชายหาดหลายจุด

7. มีการจัดระเบียบพื้นที่ ร้านค้าริมฟุตบาธ ให้เป็นระเบียบเรียบร้อย ทุกวันอังคาร จะเป็นวันพักหาด จะไม่อนุญาตให้ขายอาหาร หรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และบุหรี่ทุกชนิด หากฝ่าฝืน มีโทษปรับและจำคุกตามที่กฎหมายกำหนด

หากเดินทางมาบางแสนจะเห็นถึงความเปลี่ยนแปลงที่ดีในหลายด้าน ทั้งชายหาดมีความสะอาด เป็นระเบียบเรียบร้อย น้ำทะเลสีครามกับท้องฟ้าที่สดใส น่ามาพักผ่อน มีการจัดระเบียบร้านค้าใหม่ มีความปลอดภัยมากขึ้นและอีกหลาย ๆ อย่าง ที่ชายหาดบางแสนรอให้เหล่านักท่องเที่ยวไปสัมผัสด้วยตนเอง

ไม่เพียงแต่ชายหาดบางแสนเท่านั้น แต่รวมถึงสถานที่ท่องเที่ยวสาธารณะอื่น ๆ ที่ สสส. และภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องให้ความสำคัญในการขับเคลื่อน ผลักดันให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวสาธารณะต้นแบบด้านความปลอดภัย  ลดปัจจัยเสี่ยงจากเหล้า บุหรี่ ส่งเสริมให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวต้นแบบสุขภาวะที่ดีต่อไป